ავტორიზაცია
მარკო ვან ბასტენი ლეგენდა, რომელმაც ბოლომდე ვერ იბრწყინა
დღეს 31 ოქტომბერია, რაც იმას ნიშნავს, რომ მსოფლიო ფეხბურთის ერთ-ერთი უდიდესი მოთამაშის დაბადების დღეა. ამ დღეს ქალაქ უტრეხტში მარკო ვან ბასტენი დაიბადა. “უტრეხტელ გედს“ დღეს 60 წელი შეუსრულდა. ფეხბურთელი, რომელმაც მილიონობით ადამიანს შეაყვარა ეს სპორტი. ტექნიკა, გოლის ალღო, სილამაზე, შესრულება და დიდი უიღბლობა ეს ყველაფერი მარკო ვან ბასტენს თან დაჰყვებოდა მთელი კარიერის მანძილზე.
პატარა ასაკიდანვე ვან ბასტენს დიდი ნიჭი ქონდა და მისი დემონსტრირების შანსი, თავისი ქალაქის ქუჩებსა და პატარა კლუბში დაიწყო. შემდეგი საფეხური უკვე უტრეხტი იყო სადაც ვან ბასტენი თავიდანვე გუნდის საუკეთესო მოთამაშედ ჩამოყალიბდა. მიუხედავად პატარა ასაკისა, მარკოს უკვე იმ პერიოდში ჰქონდა პრობლემები ტერფზე და ექიმთან პირველივე ვიზიტის შემდეგ, ფეხბურთელის მამას უთხრეს, რომ მისი შვილისთვის ეს პორტი ზედემეტად სარისკო იყო, რადგან შეიძლებოდა სამომავლოდ ნორმალურად ვერ გაეარა, მაგრამ მამამ ამაზე თვალები დახუჭა და შვილის ოცნების განსახორციელებლად ყველაფერი გააკეთა. 15 წლის ასაკში ვან ბასტენის ტალანტი აიაქსის მესვეურებმა შეამჩნიეს, და მომენტალურად ნიდერლანდური ფეხბურთის ამომავალ ვარსკვლავი თავის რიგებში გადაიბირეს. მარკოს დებიუტმა არ დააყოვნა 16 წლის ასაკში ნიდერლანდელმა თავისი დიდი ისტორიის წერა დაიწყო, NEC-თან შეხვედრაში იოჰან კრუიფის ნაცვლად მწვანე მინდორზე სწორედ მარკო გამოჩნდა, იმ დროს კრუიფისთვის კარგად იყო ცნობილი, რომ თავის მემკვიდრეობას საიმედო ხელში ტოვებდა, ცვლილებაზე გამოსვლის თანავე სადებიუტრო შეხვედრაში მარკომ თავისი პირველი გოლი გაიტანა და დაიწყო უდიდესი ისტორიის წერა.
ვან ბასტენმა აიაქსში, 6 სრული სეზონი გაატარა და ამ დროის მანძილზე სამჯერ მოახერხა ჩემპიონატის მოგება, ასევე ერთხელ თასების თასიც მოიგო და 4 ჯერ გახდა ჩემპიონატის საუკეთესო გოლეადორია, გამოსარჩევია 86-87 წლების სეზონი, როდესაც 43 ჩატარებულ მატჩში ვან ბასტენს 43 გატანილი გოლი ქონდა. იმ პერიოდშიც იყო ტრავმები, მაგრამ ახალგაზრდა ორგანიზმი ჯერ მარტივად უმკლავდებოდა ამ ამბავს. 1986-1987 წლების სეზონი აიაქსის შემადგენლობაში უკანასკნელი გამოდგა. ნიდერლანდელის წაყვანა თავისთან ევროპის ტოპ კლუბებს სურდათ. მარკომ აიაქსის რიგებში, 174 შეხვედრა ჩაატარა და 154 გოლის გატანა მოახერხა.
1987 წელს, ინტერს ვან ბასტენის დამატება, სურდა იტალიელების სპორტული დირექტორი სანდრო მაცოლა ამსტერდამშიც იყო ჩასული, მაგრამ ვან ბასტენ იმ დროს ტრმვა ჰქონდა, ფასიც საკმაოდ მაღალი იყო და მაცოლამ ვერ გარისკა და ამ გადაწყვეტილებას დღემდე ნანობს. სამაგიეროდ გარისკა ინტერის მთავარმა კონკურენტმა მილანმა. “როსონერის“ პრეზიდენტმა, ყველაფერი გააკეთა, რომ ვან ბასტენი მილანში წასულიყო და ეს ასეც მოხდა. მილანისთვის სამწუხაროდ პირველ სეზონში დაზიანების გამო ვან ბასტენმა მხოლოდ 19 თამაში ითამაშა და 8 გოლის გატანა მოახერხა. ასევე არ უნდა დავივიწყოთ, რომ იმ დროინდელი მილანი ერთ-ერთი მრისხანე კლუბი იყო მსოფლიოში და ჩემპიონთა ლიგის გათამაშების ტრიუმფატორი სწორედ მილანი გახდა და ვან ბასტენმა პირველად მოახერხა კარიერაში ამ ტიტულის დაუფლება. სეზონის ბოლოს ვან ბასტენი თავის ნაკრებთან ერთად ევროპის ჩემპიონატზე გაემგზავრა.
მარკოს საკმაოდ კარგი სანაკრებო კარიერაც ჰქონდა, პირველად ვან ბასტენი “ლომების“ შემადგენლობაში 1983 წელს გამოჩნდა და თავიდანვე დაიმკვიდრა ადგილი ძირითადში. ბელგიასთან ამხანაგურ შეხვედრაში პირველი გოლიც შეაგდო და ამაზე გაჩერებას არ აპირებდა. როგორც წესი ნიდერლანდების ნაკრებს პრობლემები ჰქონდა დიდ სანაკრებო ფორუმებზე. გამონაკლისი 1988 წლის ევროპის ჩემპიონატზე მოხდა. ნიდერლანდების ოქროს თაობა ფავორიტის სტატუსით გაემგზავრა გერმანიის ევროზე. ჩვენი ისტორიის გმირი, რა თქმა უნდა, ნაკრებთან ერთად იყო. ინგლისი, ირლანდია და სსრკ. პირველი შეხვედრა ნიდერლანდებმა დათმეს, სწორედ სსრკს ნაკრებთან 0:1. სიტუაციის გამოსწორება ჯერ კიდევ შესაძლებელი იყო. მომდევნო მატჩი მიხელსის გუნდს ინგლისთა ჰქონდა და სწორედ ამ შეხვედრაში გაიბრწყინა მარკო ვან ბასტენმა, 3 გატანილი გოლი და მოგებული შეხვედრა, შემდეგ მოვიდა ირლანდია და ის მატჩი ნიდერლანდებმა მოიგო და გავიდა ჯგუფიდან.
პლეიოფისთვის მიხელსის გუნდია, კარგ ფორმაში იყო და ჩემპიონატის ტრიუმფად დასრულება ნამდვილად შეეძლოთ. ნახევარფინალში ნიდერლანდებს მასპინძელი გერმანია შეხვდათ. სადაც ვან ბასტენმა კვლავ გაიტანა და მისი გუნდი უკვე ფინალის გზას დაადგა. ევროპის ჩემპინატის ფინალი მიუნხენში იმართებოდა სადაც, სსრკ ნიდერლანდებს ტურნირზე უკვე მეორედ დაუპირისპირდებოდა. ვან ბასტენმა ფეხბურთის ისტორიაში ალბათ, ერთ-ერთი ულამაზესი გოლი შეაგდო, ერთი ბურთი გულიტმაც გაიტანა და ნიდერლანდებს ისტორიაში პირველად მოიგეს ევროპის ჩემპიპნატი. მარკო ტურნირის საუკეთესო ფეხბურთელი და ბომბარდირი გახდა 5 გატანილი გოლით. ლოგიკურია, რომ ვან ბასტენმა ასეთი ძლიერი ჩემპიონატისა და საკლუბო სეზონის ფონზე მოახერხა ოქროს ბურთის მოგება.
პატარა ასაკიდანვე ვან ბასტენს დიდი ნიჭი ქონდა და მისი დემონსტრირების შანსი, თავისი ქალაქის ქუჩებსა და პატარა კლუბში დაიწყო. შემდეგი საფეხური უკვე უტრეხტი იყო სადაც ვან ბასტენი თავიდანვე გუნდის საუკეთესო მოთამაშედ ჩამოყალიბდა. მიუხედავად პატარა ასაკისა, მარკოს უკვე იმ პერიოდში ჰქონდა პრობლემები ტერფზე და ექიმთან პირველივე ვიზიტის შემდეგ, ფეხბურთელის მამას უთხრეს, რომ მისი შვილისთვის ეს პორტი ზედემეტად სარისკო იყო, რადგან შეიძლებოდა სამომავლოდ ნორმალურად ვერ გაეარა, მაგრამ მამამ ამაზე თვალები დახუჭა და შვილის ოცნების განსახორციელებლად ყველაფერი გააკეთა. 15 წლის ასაკში ვან ბასტენის ტალანტი აიაქსის მესვეურებმა შეამჩნიეს, და მომენტალურად ნიდერლანდური ფეხბურთის ამომავალ ვარსკვლავი თავის რიგებში გადაიბირეს. მარკოს დებიუტმა არ დააყოვნა 16 წლის ასაკში ნიდერლანდელმა თავისი დიდი ისტორიის წერა დაიწყო, NEC-თან შეხვედრაში იოჰან კრუიფის ნაცვლად მწვანე მინდორზე სწორედ მარკო გამოჩნდა, იმ დროს კრუიფისთვის კარგად იყო ცნობილი, რომ თავის მემკვიდრეობას საიმედო ხელში ტოვებდა, ცვლილებაზე გამოსვლის თანავე სადებიუტრო შეხვედრაში მარკომ თავისი პირველი გოლი გაიტანა და დაიწყო უდიდესი ისტორიის წერა.
ვან ბასტენმა აიაქსში, 6 სრული სეზონი გაატარა და ამ დროის მანძილზე სამჯერ მოახერხა ჩემპიონატის მოგება, ასევე ერთხელ თასების თასიც მოიგო და 4 ჯერ გახდა ჩემპიონატის საუკეთესო გოლეადორია, გამოსარჩევია 86-87 წლების სეზონი, როდესაც 43 ჩატარებულ მატჩში ვან ბასტენს 43 გატანილი გოლი ქონდა. იმ პერიოდშიც იყო ტრავმები, მაგრამ ახალგაზრდა ორგანიზმი ჯერ მარტივად უმკლავდებოდა ამ ამბავს. 1986-1987 წლების სეზონი აიაქსის შემადგენლობაში უკანასკნელი გამოდგა. ნიდერლანდელის წაყვანა თავისთან ევროპის ტოპ კლუბებს სურდათ. მარკომ აიაქსის რიგებში, 174 შეხვედრა ჩაატარა და 154 გოლის გატანა მოახერხა.
1987 წელს, ინტერს ვან ბასტენის დამატება, სურდა იტალიელების სპორტული დირექტორი სანდრო მაცოლა ამსტერდამშიც იყო ჩასული, მაგრამ ვან ბასტენ იმ დროს ტრმვა ჰქონდა, ფასიც საკმაოდ მაღალი იყო და მაცოლამ ვერ გარისკა და ამ გადაწყვეტილებას დღემდე ნანობს. სამაგიეროდ გარისკა ინტერის მთავარმა კონკურენტმა მილანმა. “როსონერის“ პრეზიდენტმა, ყველაფერი გააკეთა, რომ ვან ბასტენი მილანში წასულიყო და ეს ასეც მოხდა. მილანისთვის სამწუხაროდ პირველ სეზონში დაზიანების გამო ვან ბასტენმა მხოლოდ 19 თამაში ითამაშა და 8 გოლის გატანა მოახერხა. ასევე არ უნდა დავივიწყოთ, რომ იმ დროინდელი მილანი ერთ-ერთი მრისხანე კლუბი იყო მსოფლიოში და ჩემპიონთა ლიგის გათამაშების ტრიუმფატორი სწორედ მილანი გახდა და ვან ბასტენმა პირველად მოახერხა კარიერაში ამ ტიტულის დაუფლება. სეზონის ბოლოს ვან ბასტენი თავის ნაკრებთან ერთად ევროპის ჩემპიონატზე გაემგზავრა.
მარკოს საკმაოდ კარგი სანაკრებო კარიერაც ჰქონდა, პირველად ვან ბასტენი “ლომების“ შემადგენლობაში 1983 წელს გამოჩნდა და თავიდანვე დაიმკვიდრა ადგილი ძირითადში. ბელგიასთან ამხანაგურ შეხვედრაში პირველი გოლიც შეაგდო და ამაზე გაჩერებას არ აპირებდა. როგორც წესი ნიდერლანდების ნაკრებს პრობლემები ჰქონდა დიდ სანაკრებო ფორუმებზე. გამონაკლისი 1988 წლის ევროპის ჩემპიონატზე მოხდა. ნიდერლანდების ოქროს თაობა ფავორიტის სტატუსით გაემგზავრა გერმანიის ევროზე. ჩვენი ისტორიის გმირი, რა თქმა უნდა, ნაკრებთან ერთად იყო. ინგლისი, ირლანდია და სსრკ. პირველი შეხვედრა ნიდერლანდებმა დათმეს, სწორედ სსრკს ნაკრებთან 0:1. სიტუაციის გამოსწორება ჯერ კიდევ შესაძლებელი იყო. მომდევნო მატჩი მიხელსის გუნდს ინგლისთა ჰქონდა და სწორედ ამ შეხვედრაში გაიბრწყინა მარკო ვან ბასტენმა, 3 გატანილი გოლი და მოგებული შეხვედრა, შემდეგ მოვიდა ირლანდია და ის მატჩი ნიდერლანდებმა მოიგო და გავიდა ჯგუფიდან.
პლეიოფისთვის მიხელსის გუნდია, კარგ ფორმაში იყო და ჩემპიონატის ტრიუმფად დასრულება ნამდვილად შეეძლოთ. ნახევარფინალში ნიდერლანდებს მასპინძელი გერმანია შეხვდათ. სადაც ვან ბასტენმა კვლავ გაიტანა და მისი გუნდი უკვე ფინალის გზას დაადგა. ევროპის ჩემპინატის ფინალი მიუნხენში იმართებოდა სადაც, სსრკ ნიდერლანდებს ტურნირზე უკვე მეორედ დაუპირისპირდებოდა. ვან ბასტენმა ფეხბურთის ისტორიაში ალბათ, ერთ-ერთი ულამაზესი გოლი შეაგდო, ერთი ბურთი გულიტმაც გაიტანა და ნიდერლანდებს ისტორიაში პირველად მოიგეს ევროპის ჩემპიპნატი. მარკო ტურნირის საუკეთესო ფეხბურთელი და ბომბარდირი გახდა 5 გატანილი გოლით. ლოგიკურია, რომ ვან ბასტენმა ასეთი ძლიერი ჩემპიონატისა და საკლუბო სეზონის ფონზე მოახერხა ოქროს ბურთის მოგება.
მომდევნო სეზონში ვან ბასტენს მეგა სეზონი ჰქონდა, სუპერ გამოსვლა საკლუბო დონეზე, სწორედ ისეთი, როგორსაც მისგან სან სიროს გულშემატკივარი ელოდებოდა. ნიდერლანდელმა 47 შეხვედრის ჩატარება მოახერხა, რაც მის კარიერაში საუკეთესო მაჩვენებელი იყო. 33 გატანილი გოლი, 19 შიდა ჩემპიონატში, 10 გოლი კი ჩემპიონთა ლიგაზე, რამაც ტურნირის ბომბარდირის სტატუსი მოუტანა. ამავე სეზონში მარკო ვან ბასტენმა და მისმა, მილანმა ჩემპიონთა ლიგის მოგება მოახერხეს და შემდეგ წელს ეს შედეგი გაიმეორეს 89 წელს მეორედ ზედიზედ ნიდერლანდელი პლანეტის საუკეთესო ფეხბურთელად დასახელდა. თითქოს ამ სეზონის შემდეგ მარკომ ტრავმებიც დაივიწყა, მომდევნო წელს კარიერაში პირველი ოქროს ბუცი მოიგო იტალიის ჩემპიონატში და კვლავ აღმართა სერია ას და ჩემპიონთა ლიგის ტიტულები.
კიდევ ერთი და უკანასკნელი დასამახსოვრებელი სეზონი მარკომ 1992 წელს ჩაატარა, როდესაც მესამედ მოიგო ოქროს ბუთი გაიტანა 29 გოლი და აჩენა ყველას, რომ წინ კიდევ უფრო დიდი გამარჯვებები ელოდა. 1993 წელს მესამედ მოიგო ჩემპიონთა ლიგა, მაგრამ იმ სეზონში ტერფის მძიმე ტრავმა მიიღო და სრულად ვერ ითამაშა 1993 წლის კამპანია. სამწუხაროდ ტერფის უმძიმესი დაზიანება, მას სამუდამოდ გაჰყვა. მარკო ვან ბასტენმა კარიერა 28 წლის ასაკში დაასრულა, იმ დროს როდესაც ფეხბურთელები კარიერის პიკში შედიან. იყო ღამეები როდესაც მარკო ტკივილისგან ღამე ვერ იძინებდა და მისთვის ყველაზე რთული გადაწყვეტილება სწორედ ფეხბურთიდან წასვლა იყო. ვან ბასტენი ძალიან ადრე წავიდა, მაგრამ უდიდესი კვალი დატოვა მსოფლიო ფეხბურთში.
კიდევ ერთი და უკანასკნელი დასამახსოვრებელი სეზონი მარკომ 1992 წელს ჩაატარა, როდესაც მესამედ მოიგო ოქროს ბუთი გაიტანა 29 გოლი და აჩენა ყველას, რომ წინ კიდევ უფრო დიდი გამარჯვებები ელოდა. 1993 წელს მესამედ მოიგო ჩემპიონთა ლიგა, მაგრამ იმ სეზონში ტერფის მძიმე ტრავმა მიიღო და სრულად ვერ ითამაშა 1993 წლის კამპანია. სამწუხაროდ ტერფის უმძიმესი დაზიანება, მას სამუდამოდ გაჰყვა. მარკო ვან ბასტენმა კარიერა 28 წლის ასაკში დაასრულა, იმ დროს როდესაც ფეხბურთელები კარიერის პიკში შედიან. იყო ღამეები როდესაც მარკო ტკივილისგან ღამე ვერ იძინებდა და მისთვის ყველაზე რთული გადაწყვეტილება სწორედ ფეხბურთიდან წასვლა იყო. ვან ბასტენი ძალიან ადრე წავიდა, მაგრამ უდიდესი კვალი დატოვა მსოფლიო ფეხბურთში.
